Κοινωνική και Ανθρωπιστική θεώρηση της οικονομικής κρίσης

υπο Κ.Α. Διαμαντόπουλου

Η οικονομική κρίση δεν αποτελεί απλά φαινόμενο του καιρού μας αλλά απόρροια και μεθόδευση ετών. Τα πρόσωπα που τη πλαισιώνουν και τη καλλιεργούν δεν έχουν σημασία επι της παρούσης, αν αναλογιστούμε ότι οι παράγοντες αυτοί με τις εκάστοτε κυβερνήσεις αλληλοσχετίζονται. Η οικονομική κρίση σε πρώτο πλάνο δεν είναι υπόθεση του απλού πολίτη αλλά υπόθεση των κυβερνήσεων ή κατά το ορθότερον και αυτών. Ο πολίτης είναι απλά το θύμα ή ο εξιλαστήριος τράγος που πληρώνει τα αποτελέσματα., «το αμορτισέρ» των κραδασμών αν μας επιτρέπεται η έκφραση.

Χωρίς κομματικά ή πολιτικά ή άλλα κριτήρια παρα μόνο με φιλοσοφικό νού και διάθεση θα προσεγγίσουμε αυτό το φαινόμενο για να καταλάβουμε κυρίως το τι δημιουργεί ή σε τι αποσκοπεί. Δε θα αναφερθούμε στα αίτια αλλά παρα μόνο στα αποτελέσματα.

Οικονομική κρίση σημαίνει ότι δεν έχω να πληρώσω τους δανειστές μου και δανείζομαι απο άλλους , που καθιστώνται έτσι αυτόματα «νέοι» δανειστές ή ακόμα ζητώντας  από τους αρχικούς μου αλλά με μεγαλύτερη ασφάλεια δηλαδή με μεγαλύτερα επιτόκια, εάν και εφόσον βέβαια δανείσουν βλέποντας εξ’ αρχής την αδυναμία πληρωμής. Ο δε εκ δόλου υπέρμετρος δανεισμός συνιστά εν μέρει  και ορισμό της τοκογλυφίας ΄Ετσι η αρχικώς οικονομική συναλλαγή καθίσταται από το μέρος του οφειλέτη αφερεγγυότητα, εφόσον δεν είναι σε θέση να εξοφλήσει εν τόπω και χρόνω  τα οφειλόμενα,  κατα την αρχική υποσχετική εν μέρει δικαιοπραξία, δυνάμει της οποίας και δανείστηκε· και απο το άλλο μέρος, ήτοι του δανειστού καθίσταται τοκογλυφία , διότι οι μεγαλύτερες εγγυήσεις που τίθενται μεταφράζονται αυτόματα σε επιτόκια πολύ υψηλά, καθιστώντας τα μεν κέρδη των δανειστών υπέρογκα σε  περίπτωση καταβολής , το δε καθεστώς πληρωμής του οφειλέτη επαχθές ,εφόσον πλέον το αρχικό κεφάλαιο δυνάμει των επιτοκίων έχει εξφενδονιστεί στα ύψη.[1]

Το παραπάνω φαινόμενο αποτελεί τη διελκυστίνδα των σημερινών σύγχρονων αγορών  και κυβερνήσεων ως  προς τη λειτουργικότητά τους και το συναλλάσεσθαι.

Κυβερνήσεις και παράγοντες αλληλοσχετίζονται, όπως ειπώθηκε, είτε με σχέση συνεργασίας  ή ομηρίας ή απλής συναλλαγής με αβέβαιο μέλλον. Οταν η όποια κυβέρνηση δανείζεται αυτό σημαίνει ότι παράλληλα πρέπει να δημιουργήσει και πηγές πόρων για να ανταπεξέλθει τόσο ως προς τις τρέχουσες δαπάνες όσο και ως προς το χρέος. Αυτές είναι: α)  το εκλογικό σώμα β) η ανάπτυξη ( επενδύσεις ) και γ) η επιχειρηματική δραστηριότητα. Ολα τα οικονομικά μοντέλα που έχουν αναπτυχθεί επι τη βάσει της εξεύρεσης πλούτου έχουν μειονεκτήματα ή κινούνται στη σφαίρα του ιδεατού αλλά εκείνο που έχει δημιουργήσει προϋποθέσεις πλούτου περισσότερες απο κάθε άλλο και μάλιστα σε ρεαλιστική βάση είναι το καπιταλιστικό σύστημα. Ωστόσο το τελευταίο μέσα στα πλαίσια του συγχρονου δυτικού οικονομικού φιλελευθερισμού δημιουργεί αντικειμενικές δυσκολίες εφόσον ευνοεί την επιχειρηματική δραστηριότητα εις βάρος πολλές φορές της λαϊκής βάσης. Προκειμένου να μη θηγεί  το επιχειρηματικό περιβάλλον του πλουτισμού που εν δυνάμει και μακροπρόθεσμα και εφόσον το επιχειρηματικο πνεύμα λειτουργήσει αναπτυξιακά για το κράτος ,που τις περισσότερες φορές  λειτουργεί ένεκα της οικονομικής ατομικής ή ομαδικής ιδιοτέλειας , το βάρος εξεύρεσης οικονομικών πόρων πέφτει στο εκλογικό σώμα.

Τα αποτελέσματα λοιπόν αυτής της τακτικής είναι: α) μείωση μισθών β) αύξηση φορολογίας γ) αύξηση ορίου ηλικίας συναταξιοδότησης, που συνοδεύεται με δ) αύξηση ετών εργασίας, ε) μείωση ατομικής αγοραστικής δύναμηςλ στ) αποδυνάμωση της αγοράς ζ) εξεύρεση δεύτερης εργασίας και είσοδο του πολίτη στο χώρο της μετριότητας εφόσον η βιοπάλη και η δεύτερη εργασία τον εξασθενίζουν και δε του αφήνουν το σωματικό, ψυχικό και πνευματικό περιθώριο να αποδώσει τα μέγιστα και στις δύο δουλειές. ΄Ετσι, επιλέγει τη μέτρια απόδοση , ίσως και την ελάχιστη, προκειμένου να μπορέσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της εβδομάδος και της οικογενείας του εν γένει  η) μείωση του βιοτικού επιπέδου – φτώχεια , θ) ασθένειες και θάνατοι, εφόσον καλή διατροφή και ποιοτική ιατροφαρμακευτική περίθαλψη συνεπάγονται μεγάλα κόστη, που πολλές φορές είτε οι ίδιοι οι ασφαλιζόμενοι είτε τα ταμεία τους δε μπορούν να καλύψουν πλήρως. ι) υπογεννητικότητα, ια) μείωση των γάμων και δημιουργία καθεστώτων ελεύθερης συμβίωσης κάτι που συνεπάγεται: ιβ) μείωση της αξιοπιστίας των οικογενειακών θεσμών, εφόσον η δημιουργία οικογενειακού status αποτελεί συνισταμένη και οικονομικών συνιστωσών.ιγ ) αύξηση της εγκληματικότητας και της βίας ιδ) κατάπτωση της παιδείας ή/και δημιουργία πνευματικής ηγεμονεύουσας ελίτ. Ως εκ τούτου εκείνοι που θέλουν να αποκτήσουν τυπικά προσόντα  και να προχωρήσουν την επαγγελματική τους δραστηριότητα και το παιδευτικό τους status  αναγκάζονται να πληρώσουν. Ποίος όμως μπορεί να πληρώσει όταν δεν έχει; Το δε άνοιγμα στη πανεπιστημιακή παιδευτική διαδικασία δημιουργεί ναι μεν προϋποθέσεις ελεύθερης γνώσης, μαζί όμως με ουρά ανέργων άρα ακολουθεί : ιε) διάσταση της πανεπιστημιακής και γενικοτερα της παιδευτικής διαδικασίας από το χώρο της παραγωγής. Η συνέπεια αυτή είναι μια πραγματικότητα στη κοινωνία  από την άλλη όμως στα πλαίσια της δημιουργίας ιδιωτικών πανεπιστημιακών φορέων οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι τα τελευταία λειτουργούν επιχειρηματικά και ως εκ τούτου η επίτευξη του κέρδους είναι θεμιτή αναλόγως του του εν δυνάμει εκπαιδευτικού κοινού στο οποίο απευθύνονται.

 Για παράδειγμα, σε ρεαλιστική βάση, δε μπορούμε να πούμε ότι το Harvard απευθύνεται στη μεσαία τάξη, όπως επίσης δε μπορούμε να πούμε ότι το πανεπιστήμιο της Bolognia  απευθύνεται και στην πιο δυναμική κοινωνική ελίτ. Τούτο δεν συνιστά καθ’ημάς μειονέκτημα αλλά οικονομικό προσανατολισμό του καθεκάστου ιδρύματος σε συνάρτηση με τη θεμελίωση ενός image making. 

Ολες αυτές οι συνέπειες και άλλες πολλές που οποιοσδήποτε σκεπτόμενος θα μπορούσε να επινοήσει δημιουργούν δύο πολύ μεγαλύτερες: α) δημιουργία μαζών και όχι σκεπτόμενων πολιτών ( βλ. το αρχαίο αθηναϊκό ιδεώδες ), ώστε να υφίσταται ένα status  διοικούντων και διοικουμένων και β) τη δημιουργία ‘ειλώτων’, που θα παράγουν για να καρπώνονται «άλλοι», εφόσον το αίσθημα δικαίου αντικαθίσταται με το αίσθημα της δύναμης του ισχυροτέρου.

Κλείνουμε λέγοντας ότι το κοινό συμπέρασμα από όλα τα παραπάνω είναι: ε..τι να κάνουμε εμείς; ετσι είναι η ζωή! Το αίσθημα του ωχαδελφισμού, της αδιαφορίας και της ασυνέπειας λόγων και έργων αποτελεί εσωτερικό ιό του ανθρώπου που δεν τον αφήνει να δημιουργήσει, να οικοδομήσει τον εαυτό του και να αισθανθεί αγάπη. Η οικονομική συγκυρία δεν αποτελεί το όλον της ζωής του ανθρώπου αλλά ένα μέρος του. Ας σκεφτούμε λοιπόν ότι αυτοί που το καταστρέφουν είναι λίγοι και ότι ,αν καταστραφεί,θα ακολουθήσει το επόμενο που είναι, κατά την άποψή μας, η καταστροφή του σημαντικότερου κομματιού της ολότητας του ανθρώπου: ο εκμηδενισμός της ανθρωπιάς μας,  ο ανθρωπιστικός μας εκμαυλισμός, η ανήθικη αδιαφορία και η απανθρωπία.

Τούτο συμβαίνει γιατί κάθε σύστημα είτε αυτό είναι οικονομικό  είτε πολιτικό ξεχνά την αληθινή του ταυτότητα, που δίχως άλλο είναι η ανάπτυξη της ανθρώπινης φυλής. Η δε ανάπτυξη αυτή καθίσταται μερική από ολίγους που κραδαίνουν τη τεχνογνωσία του καθεκάστου συστήματος. Η πορεία από τη γενική ταυτότητα του συστήματος, που μέσα της ενέχει έναν ολιστικό σκοπό για την ανθρωπότητα στη μερικότητα και την εξυπηρέτηση ή στο μερικό σκοπό συνιστά την απανθρωπία. Χρησιμοποιούμε τον όρο του πολύ Γιανναρά είτε ως απ-αγόρευση της έκφρασης του ανθρώπου ως ανθρώπου είτε ως απο-μάκρυνσης της ανθρωπιάς από τον άνθρωπο. Η απομάκρυνση δε της ταυτότητας από το όν συνιστά μηδενισμό. Κάθε σύστημα που οδηγεί τον άνθρωπο μακρυά από τη ταυτότητά του τον καθιστά απ-άνθρωπο/υπ-άνθρωπο, ήτοι μηδέν. Αντίθετα η ενίσχυση της ταυτότητας οδηγεί και στην ενίσχυση του πολιτισμού του, στην άρση του μηδενός και στη θέση της ιστορίας ως δημιουργικότητας και ως αξίας.  Μη ξεχνάμε άλλωστε το βασικότερο, ότι δηλαδή ό,τι περνάει από χέρια ανθρώπου είναι ή μπορεί να καταστεί ανθρώπινο ,και αν όχι ,τότε η βαρβαρότητα θα αναζητά πολλάκις δάφνες ελέους.

v      

---

[1] Καλή είναι η αντιπαραβολή με την ιδεώδη οικονομική κατάσταση και οργάνωση που περιγράφεται στη σεισάχθεια του Σόλωνος

το παρόν συνιστά βελτιωμένη αναδημοσίευση απο το facebook