ΣΚΕΨΕΙΣ ΠΕΡΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ

 

υπο Κ.Α.Διαμαντόπουλου

Αναφορικά με το πεδίο των θετικών επιστημών,  θα ήθελα να καταθέσω μερικές σκέψεις κα προβληματισμούς.

Η επιστήμη αποτελεί ένα από τα βασικότερα όπλα του ανθρώπου στη προσπάθεια που κάνει να εξελιχθεί σε όλα τα επίπεδα της ύπαρξής του καθώς και στον αγώνα της σταδιακής βελτίωσης της ποιότητας ζωής του. Το ποια είναι τα επίπεδα της ύπαρξης του είναι μια μεγάλη συζήτηση που χωρεί πάρα πολλές απόψεις, όπως επίσης σημαντικό ζήτημα είναι το αν πραγματικά έχει βελτιωθεί μέσω της επιστήμης η ποιότητα ζωής.

Επί της παρούσης όμως παίρνω ως αφετηρία μου το γεγονός ότι μέσα στην ιστορία παρατηρείται ο προς τα εμπρός βηματισμός, άσχετα βέβαια αν ένας επιστημονικός ιστορισμός μπορεί να καταδείξει και το φαινόμενο της ποιοτικής ( ως προς τις πράξεις και τα ανθρώπινα αποτελέσματα ) παλινδρόμησης. Στα πλαίσια λοιπόν αυτής της προς τα εμπρός πορείας του ανθρώπινου μυαλού και πολιτισμού , το κίνημα του Διαφωτισμού συνεισέφερε πολλά και ιδιαίτερα τη τάση να χρησιμοποιείται ο ορθολογισμός και η κριτική μέθοδος σε κάθε φυσικό και μη φαινόμενο. Τούτο κρίνεται βεβαίως θεμιτό, αν δούμε ότι η ανθρώπινη σκέψη φαλκιδεύονταν μέχρι τούδε σε ένα πνευματικό μεσαίωνα που η κακή χρήση της ανθρώπινης εκκλησιαστικής αυθεντίας της Ρωμαιοκαθολικής εξουσίας δημιούργησε ( όχι βέβαια ότι δεν υπήρχαν και ανάλογες ως προς αυτό το είδος καταπίεσης υπερβολές και στην καθ’ημάς Ανατολή). Αυτό που είχε πει ο Immanuel Kant

ότι Διαφωτισμός είναι η έξοδος του ανθρώπου από την ανωριμότητα του για την οποία ο ίδιος είναι υπεύθυνος, την ερμηνεύω ως μια έξοδο από μια φυλακή του μυαλού ή ως μια νίκη εναντίον των φτερωτών σαρκοφάγων που έτρωγαν το ήπαρ του Προμηθέα. Επομένως το Sapere aude (= τόλμα να μαθαίνεις ) είναι μια πύρρειος νίκη εναντίον του πνευματικού σκότους και το θεμέλιο για τη γέννηση της επιστήμης.

Η επιστήμη επίσης διαμορφώθηκε με τα ιδεώδη της ελεύθερης μάθησης και έρευνας αλλά παράλληλα πέρασε από διάφορα στάδια ανάπτυξης, κάτι που βεβαιώνει και η ιστορία των επιστημών. Η εξέλιξή της ως προς το πείραμα και τη μέθοδο και παράλληλα τα συνεχώς νέα ευρήματά της σε τομείς όπως η ιατρική, τα μαθηματικά, η αστρονομία , η φυσική κλπ. δημιούργησαν μια νέα αντίληψη αντιμετώπισης τόσο των επιστημονικών όσο και των ευρύτερα κοινωνικών και ανθρώπινων προβλημάτων . Η νέα αυτή αντίληψη είναι η ψυχρή αντιμετώπιση του προβλήματος ως προβλήματος με τη ταυτόχρονη απομάκρυνσή του από την ανθρώπινη και κοινωνική διάστασή του[1] . Από τη μια πλευρά μπορεί να κρίνεται θετικό, διότι έτσι απομακρυνόμαστε ψυχολογικά από το πρόβλημα και δημιουργούμε σταδιακά και ψυχρά τις προϋποθέσεις επίλυσής του. Από την άλλη όμως και ο επιστήμονας είναι άνθρωπος με συγκεκριμένη ψυχοσύνθεση και ιδιοσυγκρασία και επομένως το ερώτημα του κατά πόσον μπορεί να απομακρυνθεί από τη ψυχική του λειτουργία κατά την ενάσκηση των επιστημονικών του καθηκόντων τίθεται αμείλικτα. Το ίδιο μάλιστα αμείλικτα, θα μπορούσαμε να πούμε τίθεται και το ζήτημα του κατά πόσον μπορεί ή έχει το δικαίωμα να απομακρύνει το πρόβλημα από την κοινωνική του ρίζα. Μερικά παραδείγματα είναι η άμβλωση και η απόφαση του γιατρού να προχωρήσει στην εν λόγω διαδικασία χωρίς να έχει διυλίσει μέσα του αν το προς άμβλωση ον έχει ή δεν έχει δικαίωμα να ζήσει και αν ο ίδιος έχει ή δεν έχει δικαίωμα να του την αφαιρέσει. Για να κλείσουμε και το κύκλο των παραδειγμάτων αναφέρουμε και τη περίπτωση της ευθανασίας, που ο γιατρός πάλι εν αμφιβόλω ( βάσει της παραπάνω συλλογιστικής) προχωρά ή όχι στη διαδικασία ‘προσφοράς’ του θανάτου στο προς ευθανασία άτομο, χωρίς να έχει εξετάσει τα δημιουργούμενα συνειδησιακά-φιλοσοφικά-ηθικά προβλήματα. Αυτό που θέλουμε να πούμε είναι ότι το ανθρώπινο αγαθό, που λέγεται επιστήμη προχώρησε τόσο που γέννησε στον άνθρωπο τη δύναμη να παίρνει αποφάσεις ζωής και θανάτου με υπέρμετρη κάποιες φορές αλαζονεία. Δεν φταίει σαφώς το αγαθό αλλά η ανθρώπινη νόηση ενδεχομένως που διαστρεβλώνει το ρόλο του. Και εδώ έχουμε το λογικό σφάλμα της κίνησης του Διαφωτισμού, κατά την οποία η νόηση ενώ πριν ελευθέρωνε τώρα προβληματίζει ( ή μήπως φαλκιδεύει; ).

Απόρροια αυτής της τεράστιας επιστημονικής ελευθερίας είναι και το θέμα της κίνησης του Δημιουργισμού που στρέφεται εναντίον της εξελικτικής απόψεως του Δαρβίνου. Εδώ θα θέλαμε να κάνουμε μερικές επισημάνσεις. Η εξέλιξη ή η δημιουργία είναι ένα δίλημμα , θεωρούμε πονηρό και χωρίς ουσία. Γιατί να συμβαίνει αυτό; (α) η επιστήμη στηρίζεται στη έρευνα και στο πείραμα , ενώ η άποψη της δημιουργίας του κόσμου είναι βιβλική και δεν έχει πειραματική καταγωγή. (β) Ο,τι στηρίζεται στο πείραμα επαληθεύεται και άρα επιβεβαιώνεται. Η άποψη περί δημιουργίας δεν στηρίζεται στο πείραμα και άρα δεν επιβεβαιώνεται. Όμως καμία επιστημονική σύγχρονη έρευνα δεν έχει (απο)δείξει ότι η δημιουργία του κόσμου δεν αποτελεί απόρροια δημιουργικής ενέργειας του Θεού ως ανώτερου και υπερκόσμιου όντος. Άρα η όποια επιστημονική θέση περί τούτου απλά δεν είναι επιστημονική αλλά υποκειμενική και άρα αμφισβητήσιμη.

Πως μπορούν να καταδειχτούν σαφέστερα τα παραπάνω; Αν δώσουμε λίγο προσοχή στα παρακάτω θα κατανοήσουμε ότι μερικά πράγματα στη ζωή δεν είναι άσπρο – μαύρο.

Έστω ότι η ζωή προήλθε από μια μικρή συγκέντρωση ύλης. Είτε από ένα στοιχείο ( με την έννοια του περιοδικού πίνακα των στοιχείων) είτε από μια μονάδα απειροελάχιστης ύλης ( μόριο, άτομο, κουάρκ, μποζόνιο ή άλλο ). Αυτό με τη σειρά με κάποιες φυσικοχημικές διαδικασίες εξελίχθηκε υπό την έννοια ότι ένα στοιχείο αντέδρασε με κάποιο άλλο και έτσι δημιουργήθηκε ένα τρίτο κλπ. Ας λάβουμε μάλιστα υπόψη ότι η μονάδα ζωής , ο άνθρωπος π.χ. αποτελείται από πολλά όργανα σε συνδυασμό. Κάθε όργανο από ιστούς , κάθε ιστός από ομάδες κυττάρων κάθε κύτταρο από σύνολο ατόμων κ.ο.κ. Αντιστρέφοντας τη διαδικασία βλέπουμε ότι η ανθρώπινη βιολογική ύπαρξη είναι αποτέλεσμα συσσωματώσεων ατομικών μονάδων ζωής. Η επιστημονική έρευνα σωστά θέτει αυτό το θέμα της εξελικτικής διαδικασίας χωρίς όμως να απαντά από ποια αιτία προήλθε η αρχική μονάδα ζωής ( το πρώτο-πρώτο στοιχείο ευρύτερα ) αγνοώντας τη θεμελιώδη αρχή της αιτιοκρατίας, βάσει της οποίας κάθε αίτιο έχει ένα αποτέλεσμα.

Σε συνάρτηση με τα παραπάνω οι σύγχρονες έρευνες στο CERN δείχνουν τη προσπάθεια αναζήτησης της πρώτης αυτής ύλης ( το άτομο του Θεού όπως λέγεται .) Οι Θιασώτες της παραπάνω καθόλα επιστημονικής αυτής

απόπειρας τείνουν προς αυτή τη κατεύθυνση αναζήτησης αλλά και πάλι πολλοί εξ’ αυτών, αν όχι όλοι, ξεχνούν ότι και πάλι το αποτέλεσμα θα καταδείξει (ίσως ) μια ακόμα ελάχιστη μορφή ύλης, που γιατί όχι θα υποβληθεί στο ίδιο ερώτημα : και αυτό πως ( από πού ) πρόηλθε;

Υπάρχει δε και η άποψη περί ενέργειας , ότι δηλαδή κάθε υλικό στοιχείο αποτελείται από μια συμπύκνωση ενέργειας ( αρχή διατήρησης της ενέργειας από τον Lavoisier ). Όμως δεν θα μπορούσε κάποιος να σκεφτεί ότι και η ενέργεια είναι μια μορφή ύλης με άλλες παραμέτρους και χαρακτηριστικά που και αυτή με τη σειρά της οφείλει να έχει αιτιακές προϋποθέσεις; Νομίζω πως θα το σκεφτόταν και αυτό.

Όλα αυτά τα καταθέτουμε ακριβώς για να καταδείξουμε ότι η επιστημονική ενασχόληση με αυτά τα ζητήματα δεν θα πρέπει να καταλήγει σε μονόπλευρα συμπεράσματα. Η Δημιουργία και η εξέλιξη έχουν και οι δύο ή μπορούν να έχουν και οι δύο θέση στην εξήγηση της ανθρώπινης και συμπαντικής πολυπλοκότητας , η μια ως αρχή και η άλλη ως συνέχεια χωρίς η μια να στρέφεται εναντίον της άλλης όπως στο παρελθόν. Αντιθέτως η μια να υποβοηθά την άλλη.

Και κλείνω τη διαπραγμάτευσή μου με τούτο: Είτε υποστηρίζουμε επιστήμη χωρίς Θεό είτε δημιουργία με Θεό, το παν είναι η εσωτερική μας ενόρμηση . Αν αυτή διαπνέεται από ανθρώπινο φθόνο όλη η ανθρώπινη υπόθεση ρίπτεται στην άβυσσο , αν πάλι διαπνέεται από καλοσύνη τότε η Θεία παρουσία βρίσκεται εκεί, ακόμα και όταν δεν τη βλέπουμε!

αναδημοσίευση απο το facebook